Skolyoz Korse Tedavisi

Skolyoz omurganın yana eğikliği olup genelde ergenliğin başında ortaya çıkar. Toplumda her 100 kişinin 1-2 sinde skolyoz vardır. Her 1000 kişinin 2-3′ ü tedaviye her 1000 kişinin 1′ i ise cerrahi tedaviye ihtiyaç duyar.

Skolyozun birçok sebebi olabilir (diğer hastalıklar, travma, yaralanmalar gibi). Ailesinde skolyoz olanlarda skolyoz görülme ihtimali yüksek olup % 80 hastada skolyozun sebebi bulunamaz. İlerleyici bir hastalık olup erişkin yaşa kadar ilerlemeye devam eder.

Eğer tedavi edilmezse solunum ve gastrointestinal sistemlere ait problemlere, şekli bozuk ve ağrılı bir omurgaya neden olabilir. Hastalık özellikle kızlarda daha ilerleyici olup korse tedavisine ihtiyaç duyar.

Skolyozda Omurgada Ne Olur?

İlk olarak omurga yana eğilir. Aynı zamanda omurga kendi ekseni etrafında döner ve bu dönmeye eşlik eden kaburgalar da yamulur. Yana eğilme-dönme ve kaburgalardaki yamulma birlikte sırtta kambur şeklinde çıkıntı oluşturur.

Korse Tedavisi Neden Gereklidir?

Özellikle 25 derecenin üzerindeki eğiklikler büyüme ile hızla artabilir. Korsenin amacı çocuğun büyüme çağı boyunca skolyozun ilerlemesini engellemektir. Korse skolyozu tamamen düzeltmeyebilir ancak ilerlemesini engeller.

Korse Tedavisi Ne Kadar Başarılı Olur?

Korse tedavisi doktor, ortez teknikeri ve hastanın oluşturduğu bir takım tarafından uygular. Omurgadaki eğrilik korse tedavisine en iyi cevabı büyümenin devam ettiği yaşlarda verir.

En iyi sonuçlar:

• Hasta uyumu korse tedavisi başarısını belirleyen en önemli faktördür
• Korse tedavisine erken başlandığında (çocuk büyümeye devam ederken)
• Skolyoz eğriliğinin açısı çok yüksek olmadığı hastalarda
• Korsenin çok iyi oturduğu hastalarda
• Korseyi günde istendiği süre (genelde 23 saat) kullananan hastalarda
• Aile çocuğu iyi desteklediğinde alınır.

Korse Tedavisinin Riskleri Nelerdir?

En büyük risk korse tedavisinin başarısız olup hastanın ameliyat olmasıdır.

Başarısızlık nedenleri ise:

• Hastanın korseyi istendiği şekil ve sürede kullanmaması
• Ciltte kullanıma engel olan yara oluşması
• Konfor ve psikolojik problemler oluşması olarak sayılabilir.

Korse Nedir ve Neden Üretilirler?

Korseler plastic, metal ve kumaş karışımından kişiye özel üretilirler. Skolyozun şekline göre leğen kemiklerinden boyna kadar uzanabilirler. Genelde eğiklik açısının tepesindeki yastıkçıklarla karşı tarafa basınç uygulayarak düzeltme sağlanmaya çalışılır.

Korse elbiselerin altına giyilir ve genelde dıştan farkedilmez. Korse giyen çocuklar normal hayatlarına devam edebilirler ve korse içinde becerebildikleri tüm aktivitelere izin verilir.

Korse Tedavisi Ne Kadar Süre Gereklidir?

Korse günde 23 saat iskelet büyümesi bitene kadar kullanılmalıdır. Daha sonra bir süre daha sadece gece kullanılır ve sonrasında da bırakılır.

Korse Tedavisinin Sonuçları Nasıldır?

Büyümesi devam eden hastaların % 80′ inde korse tedavisi başarılı olur. Yani skolyozları artmaz. % 20′ sinde ise ilerleme gözlenebilir. İyi bir korse uygulamasıyla ilerleme olsa dahi çok nadir hastada skolyoz ameliyat olacak kadar artar.

Skolyozda Başka Tedavi Alternatifleri Var mıdır?

Sadece korse tedavisi ve cerrahi tedavinin skolyozda başarılı oldukları bilimsel olarak ispat edilmiştir. Bunlara benzer başka bir tedavi yöntemi yoktur. Egzersiz yalnızca kendi başına skolyoz için bir tedavi şekli olmayıp skolyozdaki artışı engelleyemez.

Skolyoz Korse Tipleri

1. Thoraco-Lumbo-Sacral Orthosis (TLSO)

• En sık kullanılan tipi Boston korsesidir. Aynı anda kolaltı korse olarak da adlandırılır.
• Bel ya da sırt-bel bileşkesindeki eğriliklerde kullanılırlar.
• Tamamıyla plastikten üretilir ve çocuğun vücuduna tam olarak oturacak şekilde kişiye özel üretilir.
• Skolyoz eğriliği 3 nokta bükme prensibiyle düzeltilmeye çalışılır.
• Elbisenin altına giyilebilir ve genelde farkedilmez
• Günde 23 saat kullanılır

2. CTLSO (Cervico-Thoraco-Lumbo-Sacral Orthosis) ya da Milwaukee Korsesi

• TLSO korseye benzer. Boyna takılan bir halka mevcut olup bu halka korse gövdesine metal çubuklarla bağlıdır.
• Sırt bölgesi eğriliklerde kullanılır.
• Günde 23 saat kullanılır

3. Charleston Bending Korsesi

• Sadece gece uyurken kullanılır (ortalama 8 saat)
• Gece korsesi olarak da adlandırılır
• Bel ya da sırt-bel bileşkesindeki eğriliklerde kullanılırlar.
• Korse kalıbı hasta eğriliğin karşı tarafına doğru eğildiğinde alınır. Böylece korse ile eğriliğe daha fazla düzeltici bir kuvvet uygulanabilir.
• Tamamıyla plastikten üretilir ve çocuğun vücuduna tam olarak oturacak şekilde kişiye özel üretilir.

Skolyoz eğriliği 3 nokta bükme prensibiyle düzeltilmeye çalışılır.

4. SpineCor Sistemi

• Diğerlerinden farklı olarak dinamik bir korse olup omurga hareketine izin verir.
• Sadece idiyopatik skolyozda kullanılır.
• Özel bir bilgisayar yazılımı ile hasta muayene bulguları ve röntgen bulguları kaydedilerek hastanın skolyozuna özel korse dizayn edilir.

SpineCor korsede omurga hareketlidir. Böylece:

• Belirli omurga kasları güçlendirilebilir.
• Sert korselerden farklı olarak propriyoseptif uyaranların omurga çevresi reseptörler tarafından alınmasına izin verir. Bu nöromusküler olarak düzgün postürde kalma eğitiminin en önemli parçasıdır.
• Normal vücut aktivitesine izin veren tek korsedir Böylece kasların güçlenmesini sağlar (statik korselerde aktivite kısıtlanmasına bağlı kas atrofisi ortaya çıkabilir).
• Elbise altına giyildiğinde fark edilmediği ve esnek olduğu için çocuk tüm aktivitelere (oyun- spor) rahatça katılabilir ve sonuçta mükemmel hasta uyumu ortaya çıkar.
• Mükemmel hasta uyumu da skolyoz korse tedavisi başarı oranını artırır.
• Uygunsuz postürde durmaya bağlı gelişen kas yorgunluğunu rahatlatır.

Korse Nasıl Kullanılır?

Korse hergün daha uzun süre takılmaya çalışarak 3 hafta içinde günde 23 saat takılmaya başlanır. Kullanım sırasında mutlaka cilt hergün yara- sürtünme ve morarmalara karşı kontrol edilmelidir. Korse altına mutlaka bir pamuklu tişört (mümkünse dikişsiz) giyilmelidir. Tişörtün korsenin altında katlanmasına izin verilmemelidir. Korse doktorun tam tarif ettiği (ilk taktığındaki gibi) takılmalıdır. Korse kullanılırken günlük egzersizlere devam edilmelidir.

• Korse iki tarafa doğru açılarak içine girilir. Korse yeniyken sert olup daha zor açılır.
• Korsenin bantları mutlaka dışarda kalmalıdır.
• Korsenin açık tarafı her zaman arkada olmalı kalçalar ve omurgayı ortalamalıdır.
• Korse daha sonra aşağı doğru itilerek kaburgalar ile leğen kemikleri üzerine oturtulur.
• Öne doğru esnendiğinde (masa ya da sandalyeye tutunularak) bir yardımcının korseyi kapatması daha kolay olur.
• Korseyi kapatan yardımcı bir eliyle korseyi konveks taraftan iterken diğer eliyle velkro bantları sıkar.
• Korse bantlarının kapatılması her zaman aşağıdan yukarıya doğru yapılmalıdır.
• Bantlar en son tekrar kontrol edilmelidir.

Korse mutlaka kullanılabilecek en sıkı pozisyonda kullanılmalı, korse üzerinizde hareket etmemelidir.

Cildi Korumak İçin Dikkat Edilmesi Gereken Konular

• Günlük duş alınmalı
• Özellikle basıncın fazla olduğu noktalara alkol ile friksiyon şeklinde masaj yapılırsa bu noktalarda 2-3 hafta içinde cilt kalınlaşır ve korseye bağlı bası yarası oluşmaz.
• Korse çıkarıldıktan sonra özellikle basınç noktalarında ciltte kızarıklık aranmalıdır. Bu kızarıkılık normalde korse çıkarıldıktan 30 dakika sonra kaybolur. Eğer kızarıklık daha uzun sürerse korse için ayarlamalar yapılmalıdır.
• Ciltte açılma ya da yara varsa korse tedavisine ara verilmeli ve korse gözden geçirilmelidir.
• Bazen bel ve legen kemikleri üzerindeki cilt koyulaşır. Korse tedavisi bittikten sonra cilt rengi normale döneceği için endişe edilmemesi gereken bir durumdur.

Aşamalı Korse Tedavisine Başlama

Korse tedavisi aşamalı olarak başlanıp 2-3 haftada 23 saat kullanılır hale gelinir. Aşamalı program sayesinde cilt ve kaslar korse kullanımına adapte olabilirler.

1. Basamak

Korse günde 6 saat kullanılır. En rahat okul sonrası yatana kadar takılır

• İlk olarak 2 saat takılır ve çıkarılır.
• Çıkarıldıktan sonra cilt kontrol edilerek alkolle friksiyon yapılır.
• Ciltte sorun yoksa (kızarıklık 30 dakika içinde düzeliyorsa) 2 saat daha takılır.
• Aynı işlem toplam 6 saat olana kadar bir kez daha tekrar edilir.

2. Basamak

Korse kullanımı günde 10 saate çıkarılır. Bu süreye hafta sonu (tek hafta sonu yeterli) başlanıldığında en rahat adaptasyon sağlanır.

• İlk olarak 4 saat takılır ve çıkarılır.
• Çıkarıldıktan sonra cilt kontrol edilerek alkolle friksiyon yapılır.
• Ciltte sorun yoksa (kızarıklık 30 dakika içinde düzeliyorsa) 3 saat daha takılır.
• Aynı işlem toplam 10 saat olana kadar bir kez daha tekrar edilir.

3. Basamak

Korse kullanımı günde 18 saate çıkarılır..

• İlk olarak okula giderken sabah takılır ve yaklaşık 4 saat sonra öğle yemeği zamanı çıkarılır.
• Çıkarıldıktan sonra cilt kontrol edilerek alkolle friksiyon yapılır.
• Ciltte sorun yoksa (kızarıklık 30 dakika içinde düzeliyorsa) tekrar takılır ve okuldan dönüşe kadar çıkarılmaz.
• Okul dönüşü çıkarıldıktan sonra 6 saat takılmaz
• Hasta daha sonra korseyi takarak yatar ve uyku sırasında korse takmaya adapte olmaya çalışır.

4. Basamak

Korse kullanımı günde 23 saate çıkarılır.

• Korse sadece giyinme ya da duş sırasında çıkarılır.
• Spor yaparken de 1-2 saat fazladan korsenin çıkarılmasına izin verilir.

Korse Temizliği ve Bakımı

• İçe giyilen tişört ve kilotlar (tercihen dikişsiz kızlar için body) hergün değiştirilmelidir.
• Korse sık temizlenmelidir.
• Plastik korseler sabun ve suyla silinebilir.
• Haftada 1 kez korse alkolle silinmelidir.
• Korse bantları (velkrolar) zamanla eskidiği için ara ara değiştirilmelidirler.

EGZERSİZ

Korse tedavisinin egzersiz ile birlikte yapılması başarı oranını artırır.

Hastalar korse çıkarıldığında ve kullanımı sırasında iki grup egzersiz yapmalılardır. Korse çıkarıldığında yapılan egzersizler sırt ve bel kaslarının esnekliğini artırır ve zayıflamasını engellerler. Korse takılıyken yapılan egzersizler ise gün içinde istenildiği zaman yapılabilir ve korsenin daha etkili düzeltme sağlamasını hedeflerler.

Korse Kullanılırken Yapılan Egzersizler

* Yana eğilme: Esnekliği artırma amacıyla yapılır

• Eğiklik konveks tarafına doğru korseye yaslanılmalı
• Konkav taraftaki kol baş üzerinde gerilerek yavaşça konveks tarafa doğru esneme yapılır
• Bu pozisyonda 15-30 saniye kalmaya çalışılır.
• Omurga esneme ile düzeltilmeye çalışılır.
• Günde 25 tekrardan fazlası hedeflenmelidir.

* Duvara yaslanarak pelvik tilt:

• Ayakta dik sırt duvara yaslanır
• Ayaklar düz kalçaların altında karşıya bakmalı
• Çene ve gözler aynı dikey düzlemde sabit durmalı
• Bel korseye doğru itilerek düzleştirilmeye çalışılır. 30 saniye pozisyon korunur.
• Günde en az 5 tekrardan 5 set uygulanmalıdır.

SPOR

Korse kullanan çocuklar bisiklete binebilirler, koşabilirler, zıplayabilirler tenis oynayabilirler. Ancak ata binmek, kayak yapmak, paten yapmak, jimnastik yapmak istenirse korse mutlaka çıkarılmalıdır.

KULLANIM İÇİN İPUÇLARI

• Sıcak havada korse kullanımı zor olabilir klimalı ortama ihtiyaç duyulabilir
• Korse normalde ağrı ve morarmaya sebep olmaz, özellikle büyüme devam ettiği için sık sık ayar ve değişiklik gerektirebilir.
• Milwaukee tipi boyunluklu korselerin boyun parçası, balıkçı tip kazak, fular gibi kıyafetlerle örtülerek kozmetik olarak gizlenebilir

DOKTOR TAKİP SÜRESİ

Korse tedavisi yakın takip gerektirir. 6 aylık kontrolller bazen 3 aylık ya da daha sık aralıklarla yapılan kontroller gerekebilir.