Skolyoz Tedavisi

SKOLYOZ TEDAVİ

Skolyozda tedavi herkese gerekli midir?

Skolyoz hastalarının % 90’ nında skolyoz eğriliği hafif olup tedavi gerektirmeyebilir. Ergenlik çağında skolyoz eğriliğinde artış olup olmadığının düzenli aralıklarla ayakta skolyoz röntgenleri çekilerek takibi önemlidir. Artış durumunda tedavi planlaması gerekir.

Skolyoz tedavisinde hangi faktörler önem taşır?

• Hastanın yaşı
• Hastanın kemik yaşı (kemik yaşı her zaman kronolojik yaş ile aynı değildir).
• Skolyoz eğriliğinin büyüklüğü
• Skolyoz eğriliğinin omurgadaki yeri
• Ergenliğin hangi aşamasında olduğu (mens başlangıcı, meme gelişimi, kıllanma)
• Hastanın cinsiyeti
• Eğrilikteki artış
• Sırt-bel ağrısı nefes darlığı gibi bulgular

Skolyozda tedavi seçenekleri nelerdir?

Gözlem, korse tedavisi ve cerrahi tedavi olmak üzere skolyozda üç farklı tedavi uygulanabilir.

 

Gözlem:

• Büyümesi devam eden hastalarının (ergenlik çağı; adölosan skolyoz) küçük açılı eğrilikleri
• Erişkin hastalardaki (büyümesi bitmiş) hastaların orta büyüklükteki eğrilikleri (45 derecenin altında) gözlenerek takip edilebilir.
• Gözlem için takip aralıkları 20 yaşa kadar altı ayda bird aha sonra yılda bir kezdir

Korse Tedavisi:

• 25 ile 45 derece arasındaki eğrilikler için uygulanır.
• Amaç büyüyen çocukta omurga büyümesi devam ederken skolyoz ilerlemesinin durdurulmasıdır

Cerrahi Tedavi:

• Genelde 50 derecenin üzerindeki eğriliklerde uygulanır
• Daha küçük açılı skolyozlarda eğrilik hastayı rahatsız ediyorsa ya da skolyoza ait klinik şikayetler varsa yapılabilir
• Amaç skolyoz eğriliğinin düzeltilmesidir. Güvenli olarak elde edilebilecek maksimum düzelme elde edildikten sonra düzeltilen omurlar birbirine kaynatılır.
• Ameliyatta omurlara metal vidalar, kancalar ve çubuklar yerleştirilir. Bu metal implantlar yardımıyla skolyoz eğriliği düzeltilir ve omurlar birbirine kaynayana kadar (füzyon) düzelmiş pozisyonda tutulur.

 

 

 

 

Ergenlik çağı (adölosan) skolyozda tedavi nasıldır?

• Çocuklarda skolyoz tedavisi planlanırken skolyoz eğriliğinin ciddiyeti ve omurganın neresinde olduğu önem taşır.
• Çocuğun yaşı da bir diğer önemli factor olup omurga büyümesi devam eden çocuklarda farklı tedavi seçeneği gerekebilir.
• Takip eden doktorun skolyoz eğriliğinin nasıl bir seyir izleyeceğini öngörebilmesi ve hasataya özel tedavi alternatifini sunabilmesi gereklidir.
• 50 derece ve üzerindeki eğriliklerde ergenlerde cerrahi tedavi yapılması gerekir

Skolyozda korse tedavisinin başarısını neler artırır?

• Skolyozun erken tanınması (çocuğun daha büyüme çağında)
• Skolyoz eğriliğinin çok büyük olmaması (hafif ve orta eğrilikler)
• Düzenli olarak ortopedik takip
• Korsenin çocuğun büyüme dönemi boyunca hastanın vücuduna iyi oturmasının sağlanması
• Hastanın uyumlu olması
• Ailenin destekleyici olması
• Normal aktivitelerin sürdürülmesi. Bu aktiviteler germe, yüzme, dans, yoga ve skolyoz egzersizleri olup skolyozu takip eden doctor tarafından control edilmelidir.

Hangi tip skolyoz korsesi kullanılmalı?

Skolyozda korse tedavisinde amaç büyüme çağında skolyozun artmasını engellemektir. Bir çok çeşit skolyoz korsesi vardır. Skolyozu takip eden doktorunuzun ekibinde çalıştığı bir ortez protez teknisyeni vardır. Her hastanın korse ihtiyacı farklı olup aynı korse uygulaması yapılmaz. Hangi tip skolyoz korsesi kullanılacağına bir çok faktöre bakılarak karar verilir:

• Skolyoz eğriliğinin omurganızdaki yeri
• Skolyoz eğriliğinin esnekiliği
• Omurgadaki skolyozlu eğrilik sayısı
• Omurgadaki bazı omurların pozisyonu ve rotasyon miktarı
• Hastanın varsa diğer sağlık problemleri

Korse neye benzer?

• Temelde iki tip korse mevcuttur. Plastik (sert) korseler ve yumuşak (elastik) korseler.
• Sert korseler leğen kemiklerinden koltuk altlarına kadar uzanan sert bir tüp görüntüsündedir. Takıp çıkarmak için bir yarık mevcut olup bu bölgede genelde velkro (cırt-cırt) bantlarla kapama yapılır. Bazı sert korseler simetrik, bazı sert korseler ise skolyoza düzeltici kuvvet yüklemek için asimetrik (eğimli) dizayn edilmişlerdir.
• Yumuşak korseler elastik bantlar, velkro (cırt-cırt) bantlar, çeşitli küçük plastik ve metal parçalardan oluşur. Bu parçalar sayesinde korse skolyoz eğriliğini en fazla düzeltecek şekilde yerleştirilir ve hastanın harketleri sırasında yerleştirildiği yerde kalması hedeflenir.
• Korse seçimi takip eden doktorun kararıdır. Sert ya da yumuşak korseyi seçebilir. Korse hastaya özel yapılmalıdır. Zaman içinde skolyozda ve hastada oluşan değişikliklere göre vücuda tam oturacak şekilde modifiye edilmeli-gerekirse değiştirilmelidir.

Korse tedavisi işe yarar mı?

• Birçok araştırma sonucunda korse tedavisinin skolyoz eğriliğinin ameliyat gerektirecek büyüklüğe ulaşmasını engellediği gösterilmiştir. Skolyoz eğriliği korse içinde genelde azalır. Omurga büyümesi tamamlanıp korse kullanımı bırakıldığında skolyoz eğriliği korse öncesine göre daha az ya da aynı  büyüklükte olabilir. Bazı hastalarda ise korse tedavisine ragmen skolyoz ilerlemeye devam eder. Sonuçta korse tedavisinin başarılı bir tedavi olduğu açıktır.  

Korse tedavisine ne kadar devam edilmelidir?

• Omurga büyümesi bitene kadar korse tedavisine devam edilir. Bu sure hastadan hastaya değişebilir. Takip edan doktorunuz korsenizi ve omurga büyümesini her 4-6 ayda bir kontrol eder.

Sadece gece kullanılan skolyoz korseleri var mıdır?

Günde kaç saat korse kullanacağınıza bir çok faktör değerlendirilerek karar verilir. Çoğunlukla korseler 16-23 saat arasında kullanılır. Bazı korseler ise sadece gece uykuda iken kullanılabilir.

Korse kullanımı elbise seçimini ya da spor yapmayı etkiler mi?

Başlangıçta korse takıp çıkarılırken hastalar zorlanabilirler. Zaman içinde takıp çıkarma alışkanlığı kazanarak çok rahat bir şekilde kullanmaya başlarlar. Genelde korseyi örten bol kıyafetler tercih edilir. Doktorun izin verdiği sporlar sırasında korse çıkarılabilir.

Korse kullanılmazsa ne olur?

Doktorunuz önerdiği halde korse kullanmazsanız skolyozun ilerleme ihtimali artar. Bu durumda da skolyoz için ameliyat olma olasılığı da artar.

Skolyozda cerrahi karar neye göre verilir?

• Skolyozun omurganın hangi bölgesinde olduğu,
• Skolyozun büyüklüğü
• Skolyozda kifoz (sırttaki normal eğriliğin) azalması ya da artması
• Ağrı (çocuk ve ergenlerde az erişkinlerde sık) varlığı
• Kalan büyüme (omurga büyümesi – boy uzaması) potansiyeli
• Hastaya ait diğer faktörler

Skolyoz cerrahisi önerildiğinde doktora hangi soruları sorulmalıdır?

• Ameliyatın riskleri
• Ameliyat öncesi yapılması gereken testler
• Doktorunuzun kaç omurga – skolyoz ameliyatı yaptığı ve başarı oranı
• Ameliyatın süresi
• Ameliyat sonrası ağrı ve tedavisi
• Ameliyatta kan verilip verilmeyeceği
• Hastanede ne kadar yatacağı
• Ameliyat sonrası ortaya çıkacak fiziksel kısıtlamalar
• Ameliyat sonrası korse kullanılıp kullanılmayacağı
• Ameliyat sonrası fizik tedavi gerekip gerekmeyeceği
• Ameliyattan sonra ne zaman banyo yapılabileceği
• Okula ya da işe ne zaman başlanabileceği
• Spor yapmaya ne zaman başlanabileceği
• Hareketlerde (eğilme gibi) kısıtlanma olup olmayacağı
• Füzyon (omurların birbirine kaynatılması) için gerekli kemiğin nerden alınacağı (kendi kemiği mi hazır kemik mi?)
• Omurga füzyonu yapılırsa diş hekimine gidildiğinde haber verilip verimeyeceği
• Güvenlik detektörlerinden geçerken omurgadaki metallerin ses çıkarıp çıkarmayacağı
• Birden fazla ameliyat gerekip gerekmediği
• Ameliyata daha iyi hazırlanmak için psikolojik destek gereksinimi
• Ameliyatın ücreti

Sigara içmek skolyozda füzyon (omurların birbirine kaynatılması) olmasını engeller mi?

• Sigara dokuların iyileşmesini geciktirir. Eğer kemik iyileşmesi kaynaması oluşmazsa skolyoz ameliyatı başarısız olur. Ameliyat öncesi sigaranın bırakılması gereklidir.

Ameliyatta yerleştirilen metallerin paslanması ya da vücut tarafından reddedilmesi mümkün müdür?

• Skolyozda kullanılan metallerin paslanması ya da vücut tarafından reddedilmesi mümkün değildir.

Eğer hastaya hiçbir tedavi yapılmazsa ne olur?

Skolyoz eğriliğinin ilerleyeceğini gösteren en önemli iki gösterge yaşın küçüklüğü ve tanı konulduğunda eğriliğin büyük olmasıdır. 10 yaş altında tanı konulmuş ve 35 dereceden fazla bir açıya sahip olan hastaların skolyozları tedavi edilmezse ilerlemeye devam eder. Büyüme tamamlanmış hastalarda skolyozun hızla ilerlemesi beklenmez. Büyümesi tamamlanmış hastalarda eğer skolyoz eğriliği 30 derecenin altında ise genelde ilerleme olmaz 50 derecenin üzerinde ise yılde 1 ile 1.5 derece bir ilerleme gözlenebilir.

Skolyoz ile mücadele etmek için diğer yollar nelerdir?

• Fizik tedavi

Skolyozu dengeli hale getirmek ya da daha iyi bir gövde görüntüsü elde etmek için birçok farklı fizik tedavi tekniği tanımlanmıştır. Ancak fizik tedavinin skolyoza faydalı olduğu henüz kanıtlanmamıştır. Bilimsel olarak fizik tedavinin skolyoz hastalarının daha dik durmasını sağladığına ve solunum fonksiyonlarında düzelme sağladığına dair kanıtlar mevcuttur. Bununla birlikte büyüme çağında hiç bir tedavi almayan çocuklarla fizik tedavi alan çocukların skolyozlarındaki artış miktarı farklı değildir. Eğer skolyoza ek olarak bel ağrısı gibi omurga problemleri varsa fizik tedavinin faydası olabilir.

• Karyopraksi

Skolyoz tedavisinde bilimsel olarak yeri yoktur.

• Akapunktur

Skolyoz tedavisinde bilimsel olarak yeri yoktur.

• Yoga

Birçok yoga sistemi germe, omurga pozisyonunu koruma ve nefes egzersizleri ile kasları güçlendirmeye çalışır. Bazı yoga sistemleri meditasyon da içerir. Sırt problemlerinde ne düzeyde işe yarayacağı bilinmemekle beraber sırt ağrısı olanlarda işe yarayabilir.

• Masaj

Masaj sırt ağrısının tedavisinde faydalı olabilir. Birçok teknikle yapılabilir. Doktorunuzun denetiminde masaj eğitimi almış bir fizyoterapist tarafından yaptırılması en doğrusudur.

• Pilates

Pilates özellikle karın ve sırt kaslarının güçlendirilmesi üzerine odaklanmış egzersizlerdir. Skolyozda bilimsel olarak ispat edilmiş bir faydası yoktur. Pilates egzersizleri bir doktor kontrolünde yapılmalı ve aşamalı olarak zorlaştırılmalı ve sırt ağrısını artırmamalıdır.