Omurgamız beyinden çıkıp tüm vücudumuza giden sinirleri barındıran, omuriliğimizi saran ve koruyan bir yapıdır. Omurgamız birbiri üzerine dizilmiş toplam 33 kemikten (omur) oluşmaktadır. Bunlar;
Servikal (boyun) 7 adet
Torakal (sırt) 12 adet
Lomber (Bel) 5 adet
Sakral ve koksiks (kuyruk sokumu) 9 adet
Boyun, sırt ve belimizde bulunan omurlar arasında bulunan ve disk adı verilen koruyucu bir yastıkçık bulunmaktadır. Bu yastıkçığın görevi üst seviyeden gelen ağırlığın şiddetini azaltarak alt seviyelere eşit bir şekilde iletilmesini sağlamaktır.
Disk iki tabakadan oluşur. Nukleus pulpozus (iç tabaka) ve anulus fibrozus (dış tabaka). Dış tabakanın yapısının herhangi bir nedenle bozulması sonucu yarı akışkan yani jöle kıvamında olan iç tabaka dışarıya çıkar. Hem kimyasal etkisiyle hem de omurilikteki sinirleri sıkıştırması sonucu olan tabloya “disk hernisi” yani “bel fıtığı” denir. Diskin iç tabakasının fıtıklaşması sonucu açığa çıkan kimyasal maddeler bel ağrısına neden olur. Yine fıtıklaşan diskin omurilikteki siniri sıkıştırması sonucu belden bacağa ve ayağa giden sinirlerin uyarılmasına bu da bacak ve ayakta uyuşukluğa ve güç kaybına neden olmaktadır.
Bel fıtığının tanısı öncelikle ayrıntılı öykü ve muayene sonrasında çekilecek MR ile mümkün olabilmektedir.
Diskografi hasta ameliyat masasında yatarken lokal anestezi kullanarak skopi (ameliyathanede kullanılan röntgen çeken cihaz) yardımıyla iğne ile diskin içine girilip boyalı madde verme tekniğidir. Bu şekilde fıtıklaşan diskin durumu ve ağrıya sebebiyet verip vermediği tespit edilir. Yine elektrofizyolojik tetkik olan ve sinirlerin iletim hızını gösteren EMG de tanıda zaman zaman kullanılabilecek bir tetkiktir.
Bel fıtığı tanısı konulan hastaların büyük bir kısmında öncelikle ameliyat dışı tedaviler seçilir. Bunlar ilaç tedavisi ve fizik tedavi olarak uygulanmaktadır. İlaç tedavisinden önce şiddetli ağrılarda kısa süreli yatak istirahati doktorun uygun göreceği şekilde uygulanır. Birlikte korse kullanmak da yine kısa vadeli olarak uygulanabilmektedir. Bu iki tedavi yöntemi ile kısa vadede hastalığın tedavi edilemediği durumlarda tedavinin sonlandırılması gerekmektedir. Korse tedavisi belimizdeki kasları zayıflatacağı için uzun dönem kullanımlarında faydadan çok zarara neden olmaktadır.
İlaç tedavisi bel fıtığında basit ağrı kesiciler olabileceği gibi daha önce de bahsettiğimiz çevreye yayılan kimyasal maddelerin yol açtığı yangıyı (inflamasyon) azaltarak ağrının şiddetini gidermeye yönelik de uygulanabilir.
Yine omuriliğe yapılacak ilaçlar (Epidural enjeksyonlar) da fıtığın yol açtığı yangıyı ve ağrıyı azaltmada kullanılan girişimsel bir tedavi yöntemidir. Elbette hangi tür ağrı kesicilerin kullanılacağına doktorun hastanın genel özelliklerine ve duruma göre karar vermesi gerekmektedir.
Ağrı kısa süreli istirahat ve ilaçlarla kontrol altına alındıktan sonra fizik tedavi yöntemleri uygulanmakta, bu şekilde belimizdeki kasların güçlendirilmesi hedeflenmektedir. Bu şekilde fıtıklaşan diskin üzerine daha fazla yük binmesi engellenmiş olur.Uygulanan tüm bu ameliyat dışı yöntemlere rağmen hastanın belindeki fıtığın bacağa giden sinirleri uyuşturacak veya zayıflatacak kadar sıkıştırması cerrahi tedaviyi gündeme getirmekte.
Kişinin bacaklarında güç kaybı, hissizlik, idrar ve tuvalet tutamama gibi şikayetlerin varlığı fıtığın önemini gösterir ve acil bir müdahale ihtiyacını doğurur.
Cerrahi tedavi fıtıklaşan ve sinirleri sıkıştıran disk materyalini boşaltmayı sağlar. Burada amaç bel ağrısını gidermekten ziyade meydana gelen sinir basısını ortadan kaldırmak ve bu bası sonucu oluşabilecek ilerleyici güç kaybı veya hissizliği önlemektir. Dolayısıyla geri dönüşümsüz olan komplikasyonla ameliyat sayesinde önlenmiş olur. Burada kullanılan birkaç tedavi yöntemi bulunmaktadır.
Tedavi Yöntemleri:
*Açık diskektomi
*Mikroskop kullanılarak yapılan mikrodiskektomi
*Disk protezi
*Kapalı ve kamera kullanılarak endoskopik diskektomi
*Laser disk ameliyatı
Ameliyatlardan sonra hasta genellikle aynı gün ayağa kaldırılır, çoğu zaman da aynı gün hastaneden taburcu edilebilmektedir. Bu ameliyatlar fıtığın yeri, şekli, hastanın yaşı ve gereksinimine göre değişiklik göstermektedir.
Tedavi yöntemlerinin birbirlere göre avantajı bulunmaktadır. Hastaya uygun tedavi yöntemine doktor ve hastanın birlikte yapacakları değerlendirmeler sonrasında karar verilmesi uygun olacaktır.
