Skolyozun Cerrahi Tedavisi

SKOLYOZUN CERRAHİ TEDAVİSİ

Skolyozun cerrahi tedavisinde amaç nedir?

Skolyoz cerrahisinde amaç eğilmiş omurları düzgün (ön arka, yan ve aksiyel düzlemlerde fizyolojik) bir şekilde dizip birbirine kaynatmaktır (füzyon ameliyatı). Kaynama sonrasında bu bölge tek bir kemik (omur) gibi hareket eder. 

 

Skolyozda cerrahi tedavi kimlere gereklidir? 

Genelde 45-50 derecenin üzerinde olan eğrilikler ergenlik bitip büyüme tamamlansa bile ilerlemeye devam eder. İlerleme sırtta ve belde estetik olarak kötü bir görüntü oluşturduğu gibi akciğer fonksiyonunu da bozabilir. Bu durumda skolyoz cerrahisi yapan çoğu doktor skolyoz eğriliğini azaltmak ya da artmasını engellemek için cerrahi tedaviyi tercih eder. 

 

40-50 derece arasında eğriliği olan hastalara bazen farklı tedaviler önerilebiliyor bunun sebebi nedir?

Büyümesi devam eden bir çocukta 40-50 derece arasında skolyoz eğriliği varsa bir çok faktör değerlendirildikten sonra ameliyata karar verilmelidir. Ameliyat kararını deneyimli bir omurga cerrahı ile tartıştıktan sonra almak en doğrusudur.  

 

Skolyoz cerrahisi ne kadar başarılıdır?

Günümüz teknolojisi skolyoz cerrahlarının eğrilikleri düzeltebilme yeteneklerini artırmıştır. Böylece estetik olarak düzgün bir görüntü elde edilebilir. Eğrilmiş omurların birbirine kaynatıldığı füzyon ameliyatı skolyoz eğriliğinin artmasını engellemekte çok başarılıdır. 

 

Skolyoz cerrahisi sonrasında eğrilik ne kadar düzelir?

Omurlar omuriliği korumakla da görevlidirler. Dolayısıyla ameliyat sırasında omuriliğe zarar vermemek için güvenli kalınabilen maksimum düzeltmeyi elde etmeye çalışırlar. 

 

Cerrahi öncesi skolyozun ne kadar düzeleceğini anlamak mümkün müdür?

Cerrahiden önce özel eğilmeli ya da traksiyon filmi denilen özel röntgen filmleriyle skolyoz eğriliğinin ne düzeyde esnek olduğu anlaşılmaya çalışılır. Ameliyatı yapacak olan cerrah bu filmlerle ölçüm yaparak esneklik hakkında fikir sahibi olur. Skolyoz eğriliği ne kadar esnekse o kadar çok düzelme elde edilir. 

 

Skolyoz ameliyatı için nerede ve ne büyüklükte bir cilt kesisi gereklir? 

Skolyoz ameliyatı çoklukla sırtın ortasında düz bir çizgi şeklinde yapılan cilt kesisiyle yapılır. Cilt kesisinin uzunluğu skolyozun mevcut olduğu ve düzeltilecek omurların uzandığı mesafeden iki üç santimetre daha uzundur. 

 

Skolyoz ameliyatı sonrasında ciltte yara izi kalır mı?  

Skolyoz ameliyatından sonra iz kalmasını engellemek için cilt estetik dikiş kullanılarak dikilir. İz (keloid dokusu) oluşumunu engelleyici kremlerin kullanılması ve ilk yıl güneşe çıkarken kesi hattının üzerinin örtülmesi kullanılan diğer önlemlerdir. 

 

Skolyoz ameliyatı sonrasında kaburgalardaki çıkıntı kaybolur mu? 

Kaburga çıkıntısı derotasyon denilen bir ameliyat tekniği kullanılarak çıkıntılı kaburgalar omurlarla birlikte çevirerek düzletilir. Ancak çok ileri kaburga çıkıntısı olan hastalarda kaburgaların şekli de bozulduğu için torakoplasti denilen bir çıkıntılı kaburgaların kısmen çıkarıldığı ameliyata ihtiyaç duyulabilir. Torakoplasti ameliyatı skolyoz ameliyatı ile aynı zamanda ya da farklı bir zamanda ikinci bir ameliyatla yapılabilir. 

 

Sırt – bel ağrısı skolyoz ameliyatı sonrası azalır mı?

Ameliyat sonrası erken dönemde sırt –bel ağrısı ameliyat öncesi döneme göre daha fazla olur. Ancak bu ağrı birkaç hafta – ay içinde azalır. Genelde 1 yıl sonrasında çoğu hasta ameliyat öncesine göre ameliyat sonrasında daha az ağrılarının olduğunu söyler. 

 

Kaynatma (füzyon) ameliyatı skolyozu nasıl etki eder?

Kaynatma (füzyon) ameliyatı omurganın anormal bölgesindeki büyümeyi tamamen durdurarak skolyoz eğriliğinin artmasını engeller.

 

Omurlar birbirine nasıl kaynatılır?

Küçük kemik parçaları (grefti) omurların arasındaki eklemlere konularak omurlar birbirine kaynatılmaya çalışılır. Omurlar arasındaki eklemler aynı kırık uçlarının birbirine kaynaması gibi kaynar (füzyon olur). 

 

Kaynatma (füzyon) ameliyatı sırt ve bel hareketini yok eder mi? 

Omurganın kaynatma (füzyon) yapılan bölgesi hayat boyu hareketsiz kalır. Bu yüzden skolyoz eğriliğinin mümkün olan en az sayıda omuru birbirine kaynatarak düzeltilmesi önemlidir. Ameliyat sonrası çoğu hastanın eğilip kalkmaya yetecek kadar hareketli omuru kalır. Kaynatma yapılmayan  omurlar bir çok sporu yapmaya yetecek kadar hareket ve esnekliğe bir yıl içinde ulaşır. 

 

Skolyoz kaynatma (füzyon) yapılmadan düzeltilebilir mi?

Skolyoz ile uğraşan tüm doktorların hayali skolyozu düzeltip normal omur hareketini de koruyan bir tedavi bulmaktır. Ancak, günümüzde uygulanan tüm cerrahi tedavilerde skolyoz düzeltildiğinde omurga hareketinde bir miktar azalma ortaya çıkar.

 

Ameliyatta yerleştirilen metal vida ve çubuklar ne işe yarar?

Metal vida ve çubuklar skolyoz ameliyatında düzeltme için gerekli kuvvet ve cerrahi manevraları omurgaya aktarıp kaynama olana kadar o pozisyonda tutmak için kullanılırlar. Vidalar omurların arkasından önüne doğru her omurda iki tane bulunan pediküllerine yerleştirilir. Vidaların içindeki boşluklara da çubuklar yerleştirilir. Bu metal parçalar daha çok titanyum ya da paslanmaz çelikten üretilmişlerdir.  

 

Ameliyatta kullanılan vida ve çubuklar hayat boyu vücutta kalırlar mı?

Skolyoz ameliyatında kullanılan vida ve çubukların çıkarılması gerekmez. Ancak enfeksiyon ya da çubukların kırılması gibi nadir durumlarda çıkarılmaları gerekebilir. 

 

Ne kadar omurun kaynatılacağına nasıl karar verilir?

Bu her skolyoz hastasında farklı bir şekilde değerlendirilmesi gereken bir durumdur. Ancak mümkün olan en az sayıda omurun kaynatılması hastaların ameliyat sonrasında hareket kabiliyetini olumlu yönde etkiler. Dolayısıyla skolyoz cerrahları ameliyat öncesinde özel filmler çekerek planlama yaparlar. Ameliyat sırasında da skolyoz düzeltici tüm manevraları kullanarak az sayıda omuru birbirine kaynatmaya çalışırlar. 

 

Kemik grefti ne amaçla kullanılır?

Kemik grefti kemik kaynamasını artırmak için kullanılır. Omur eklemleri arasında kemik oluşumunu (kaynamayı, füzyonu) artırır. Üç tip kemik grefti vardır. Otogreft; genelde skolyoz ameliyatlarında leğen kemiğinin arkasından alınır. Ameliyat süresini uzatması, greftin alınacağı ikinci bir ameliyat bölgesi gerektirmesi ve ameliyat sonrasında ağrılı ikinci bir bölge oluşturması nedeniyle eskisi kadar çok kullanılmamaktadır.  Allogreftler kadavra kemiklerinden kemik bankaları tarafından işlenip hazırlanırlar. Günümüzde sterilite açısından güvenirlikleri artmış olup kullanımları sıktır. Suni ya da deniz mercanlarından üretilen kemik greftleri de üçüncü alternatiftir.

 

Skolyoz ameliyatı ne kadar sürer?

Skolyoz eğikliğinin uzunluğuna ve birbirine kaynatılması gereken omur sayısına bağlı olarak skolyoz ameliyatı 4 ile 8 saat arasında bir süre alabilir.  

 

Skolyoz ameliyatı sonrasında çok ağrı olur mu?

Ağrı miktarı kişinin ağrı eşiğine göre değişebilir. Ameliyat sonrasında hiç ağrısı olmadığını da çok aşırı ağrısı olduğunu söyleyen hastalar da mevcuttur. Skolyoz ameliyatı omurganın tekrardan pozisyon verildiği, kasların yerlerinin değiştiği büyük bir ameliyattır. Genelde ameliyat sonrası ilk günlerde ağrı daha fazla olup çoğu hastada üçüncü günden sonra ağrı azalır ve taburcu olurlar. Ağrı daha sonra aşamalı olarak daha da azalır ve genelde iki ya da dört hafta sonra okul çağı çocuklar okula gidebilirler. Bazı hastalarda 6 haftaya kadar hafif ağrı kesicilerle idare edilebilen ağrı olabilir. 

 

Ameliyat sonrasında ağrı kesici olarak neler kullanılır?

Ağrı kesici kullanımı doktorunuza göre değişebilir. Çoğu zaman hast kontrollü analjezi (PCA) tercih edilir. Hasta kontrollü analjezide hasta ağrısı olduğu zaman kendisinin bastığı bir düğmeyle damarından düşük dozda ağrı kesiciler alır. Bazı doktorlar ise hasta kontrollü analjezi yerine devamlı olarak damardan ağrı kesici vermeyi tercih edebilirler. Bu ilaçlar genelde opioid denilen morfine benzer ilaçlar olup çok uzun süre kullanılmazlar. Genelde ikinci günden itibaren hasta kontrollü analjezi yerini ağrı kesici hap ya da şuruplara bırakır. 

 

Skolyoz ameliyatı sonrası hastanede ziyaret kısıtlaması var mıdır?

Skolyoz ameliyatından sonra birinci derece yakınlar ilk günden başlayarak hastayı odasında ziyaret edebilirler. Hasta odasının kalabalık olmaması önemlidir. Arkadaşların hastayı ziyareti, ilk pansumanın yapılıp hastanın ayağa kaldırıldığı ikinci günden sonra başlamalıdır. 

 

Skolyoz ameliyatı sonrası ne zaman yürümeye başlanır?

Hastalar ameliyat sonrası ikinci gün ayağa kaldırılıp yürütürler. 

Skolyoz ameliyatı sonrası ne kadar hastanede yatılır, ne zaman okula dönülür?

Skolyoz ameliyat teknikleri ve hastaları farklılık taşımakla beraber genelde hastalar genelde en geç beşinci gün taburcu olurlar. 3-4 hafta içinde okula dönerler. Sırt çantası taşımaya birinci ay sonunda izin verilir. 

 

Ameliyat sonrasında neler yapılmamalıdır?

Genelde hastalardan 3 ay boyunca çok eğilmemeleri ve ağır yükler kaldırmamaları istenir. 

 

Ameliyat sonrasında sporla ilgili kısıtlamalar var mıdır?

Hastalar ikinci ay sonunda da yüzme, hafif tempolu koşu, bisiklet gibi çok ağır olmayan sporlara başlayabilirler. Ameliyat öncesi yaptığı sporu yapmasına çoğu hastada engel yoktur. Ağır sporlar ya da vücut teması gerektiren sporlara (futbol, ağırlık çalışma) genelde altıncı aydan sonra izin verilir. Altı aylık bu kısıtlamanın sebebi tam bir omurga kaynamasının (füzyonunu) genelde altı aydan önce oluşmamasıdır. 

 

Skolyoz ameliyatı sonrası tiyatroya, sinemaya gitmeye, araba kullanımına ne zaman başlanmalıdır?

Sinema, tiyatroya gitmek ya da ev dışında gezmelere hastanın ağrı kesicilere ihtiyacı olmadığı ya da nadiren kullandığı dönemde (genelde 3-4 hafta sonunda) başlanabilir. Kural olarak hastalara ağrı kesicileri kesmeden araba kullanmalarına izin verilmez. Çoğunlukla skolyoz ameliyatı sonrasında hastalar araba kullanmaya bir buçuk, iki ay içinde başlarlar.